Ngày 14/8/2024, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã tuyên bố bệnh đậu mùa khỉ là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng trên toàn cầu (PHEIC), gióng lên hồi chuông cảnh báo về khả năng lây lan ra toàn cầu.
Những triệu chứng điển hình của bệnh đậu mùa khỉ (nguồn Internet)
Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) châu Phi cảnh báo, tình trạng gia tăng đột biến số ca mắc bệnh đậu mùa khỉ ở châu lục này, đặc biệt là nước CH Conggo. Theo số liệu thống kê cho thấy từ đầu năm đến ngày 23/8/2024 đã ghi nhận tổng cộng 21.466 ca nghi mắc đậu mùa khỉ ở 13 nước châu Phi, trong số này có 591 ca đã tử vong. Tuy nhiên, những con số này có thể chỉ là "phần nổi của tảng băng chìm" vì còn nhiều trường hợp mắc bệnh nhẹ khó phát hiện, những hạn chế trong việc giám sát, xét nghiệm và báo cáo về số ca mắc bệnh.
Thời gian gần đây, dịch diễn biến phức tạp và đã, đang lây lan sang nhiều quốc gia các châu lục, đặc biệt chủng biến thể mới Clade Ib có khả năng lây truyền rất nhanh, phát tán rộng và tỷ lệ tử vong cao. Ngày 14.8, Tổ chức Y tế Thế giới, phải công bố tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng quốc tế (PHEIC) đối với dịch bệnh đậu mùa khỉ. Các quốc gia Châu Á như Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Singapore, Thái Lan... số ca mắc mới đang gia tăng. Hiện nay, đang cường giám sát và sàng lọc tại các điểm nhập cảnh và các biện pháp ứng phó.
Tại Việt Nam, theo báo cáo của Bộ Y tế, bắt đầu từ tháng 9/2022, đã ghi nhận trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ đầu tiên thuộc nhánh Clade Ib. Từ đó đến nay, cả nước ghi nhận 202 ca bệnh với 8 trường hợp tử vong tại 18 tỉnh, thành phố. Riêng từ đầu năm 2024 đến nay, ghi nhận 67 trường hợp mắc bệnh, 2 tử vong. Hiện nay, bệnh đang lưu hành nhiều tại khu vực phía Nam, trong đó nhiều nhất là: TP Hồ Chí Minh (156 ca), Long An (8 ca), Bình Dương (4 ca), Đồng Nai (3 ca)... và đang có nguy cơ lan rộng ra toàn quốc.
Bệnh đậu mùa khỉ (Mpox) là một bệnh truyền nhiễm do vi rút đậu mùa khỉ (Monkeypox) gây ra, vi rút này thuộc họ Poxviridae bao gồm 2 dòng di truyền chính là clade I và II. Bệnh Mpox lưu hành ở các quốc gia thuộc miền Trung và Tây Phi. Bệnh ban đầu xảy ra trên khỉ, sau đó lây từ khỉ sang người. Vi rút đậu mùa khỉ lây truyền từ người sang người qua các giọt hô hấp lớn hoặc dịch cơ thể, đặc biệt là qua vết phát ban và vết loét, cũng như tiếp xúc thân mật bao gồm ôm, hôn và quan hệ tình dục.
Bệnh đậu mùa khỉ thường có các triệu chứng như sốt, đau đầu, đau cơ, đau lưng, sưng hạch bạch huyết, ớn lạnh, mệt mỏi, phát ban có thể nhìn giống như mụn nước xuất hiện trên mặt, bên trong miệng hoặc ở các bộ phận khác của cơ thể như bàn tay, bàn chân, ngực, bộ phận sinh dục hoặc hậu môn. Hầu hết người mắc bệnh sẽ hồi phục hoàn toàn, nhưng có một tỷ lệ người bị bệnh bị biến chứng nặng và có thể tử vong.
Để chủ động phòng, chống dịch bệnh đậu mùa khỉ ở nước ta, khuyến cáo người dân chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh sau:
1. Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt nhất che bằng khăn vải hoặc khăn tay hoặc khăn giấy dùng một lần hoặc ống tay áo để làm giảm phát tán các dịch tiết đường hấp, rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn ngay sau khi ho, hắt hơi. Không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng.
2. Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay.
3. Người có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều triệu chứng nghi ngờ cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời. Đồng thời cần chủ động tự cách ly, tránh quan hệ tình dục.
4. Tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh đậu mùa khỉ, tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh. Trong trường hợp nơi ở/nơi làm việc có người mắc hoặc nghi ngờ mắc bệnh, cần thông báo cho cơ quan y tế để được tư vấn và xử lý kịp thời, không tự ý điều trị.
5. Đảm bảo an toàn thực phẩm, thực hiện lối sống lành mạnh, tăng cường vận động thể lực, nâng cao sức khỏe.
6. Người đến các quốc gia có lưu hành dịch bệnh đậu mùa khỉ (khu vực Trung và Tây Phi), cần tránh tiếp xúc với động vật có vú (chết hoặc sống) như: động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng có thể chứa vi rút đậu mùa khỉ. Khi quay trở về Việt Nam cần chủ động khai báo với cơ quan y tế địa phương để được tư vấn.
Phạm Tiến Dũng - TTKSBT
