Thuốc lá không chỉ gây hại cho người trực tiếp hút mà còn để lại hậu quả nghiêm trọng đối với những người xung quanh. Phơi nhiễm khói thuốc thụ động – thứ khói độc mà người không hút vẫn phải hít vào hàng ngày – đang trở thành một vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng lo ngại.
Người hút thuốc lá thụ động hít phải khói thuốc từ đầu thuốc đang cháy
Gần 1/3 người dân bị phơi nhiễm khói thuốc tại nhà
Theo số liệu trong đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở năm 2024 đã được Sở Y tế tỉnh Lạng Sơn nghiệm thu về “Điều tra thực trạng sử dụng thuốc lá ở người 15 tuổi trở lên và công tác phòng chống tác hại thuốc lá tại Lạng Sơn năm 2024”, tại tỉnh Lạng Sơn, có tới 33,2% người dân bị phơi nhiễm khói thuốc ngay trong chính ngôi nhà của mình. Đáng chú ý, 23% trong số đó là những người không hút thuốc - nghĩa là cứ 4 người không hút thì có gần 1 người vẫn bị ảnh hưởng.
Đặc biệt, nhóm tuổi lao động chính (25 - 44 tuổi) ghi nhận tỷ lệ phơi nhiễm cao nhất, và tại khu vực nông thôn con số này lên tới 38%. Đây là nhóm tuổi có vai trò kinh tế – xã hội quan trọng nhất, nên việc phải tiếp xúc với khói thuốc thường xuyên sẽ làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất lao động và chất lượng cuộc sống.
Theo Tổ chức Y tế thế giới, khói thuốc lá chứa hơn 7.000 hóa chất độc hại, trong đó có hơn 70 hóa chất gây bệnh ung thư và nhiều chất gây ra những căn bệnh nguy hiểm khác. –
Không gian sống chưa thực sự an toàn
Khói thuốc lá tại nhà thường xuất phát từ thói quen hút thuốc trong không gian kín của các thành viên trong gia đình, đặc biệt là nam giới. Khi khói thuốc bám vào rèm cửa, quần áo hay đồ đạc, nó có thể tồn tại hàng giờ đến hàng ngày, tiếp tục phát tán độc chất ngay cả sau khi người hút đã dừng lại. Điều này khiến trẻ em, phụ nữ mang thai, người già – những nhóm dễ bị tổn thương – trở thành “nạn nhân thụ động” mỗi ngày.
Số liệu nghiên cứu trong đề tài nghiên cứu “Điều tra thực trạng sử dụng thuốc lá ở người 15 tuổi trở lên lên và công tác phòng chống tác hại thuốc lá tại Lạng Sơn năm 2024”, cũng cho thấy: tại nơi làm việc, tỷ lệ phơi nhiễm khói thuốc cũng không hề nhỏ, ở mức 12,7%, cao nhất trong nhóm lao động tự do. Điều này cho thấy quy định về môi trường làm việc không khói thuốc vẫn chưa được thực thi đầy đủ ở nhiều lĩnh vực, đặc biệt là khu vực phi chính thức như các xưởng nhỏ, nhà hàng, quán ăn. Ngoài ra, các địa điểm công cộng như nhà hàng (63%), quán cà phê hay bar, vũ trường vẫn là những “điểm nóng” về hút thuốc, khiến việc bảo vệ cộng đồng khỏi phơi nhiễm khói thuốc trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
Hậu quả nặng nề và giải pháp từ cộng đồng
Phơi nhiễm khói thuốc thụ động không chỉ gây khó chịu tức thời mà còn để lại hậu quả lâu dài cho sức khỏe. Người hít phải khói thuốc có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn 25 - 30%, và nguy cơ ung thư phổi cao hơn 20 - 30% so với người không tiếp xúc. Trẻ nhỏ sống trong môi trường có khói thuốc dễ bị viêm phổi, viêm tai giữa, hen phế quản, trong khi phụ nữ mang thai có nguy cơ sinh con nhẹ cân, sinh non hoặc dị tật bẩm sinh.
Để giảm thiểu phơi nhiễm, mỗi gia đình cần xây dựng môi trường sống không khói thuốc bằng cách yêu cầu các thành viên không hút trong nhà, đặc biệt là gần trẻ em và phụ nữ mang thai. Cơ quan, doanh nghiệp cần tăng cường giám sát và xử lý vi phạm quy định cấm hút thuốc nơi làm việc, còn chính quyền địa phương cần tiếp tục đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông giáo dục sức khỏe cộng đồng.
Phòng, chống tác hại của thuốc lá không chỉ là việc của người hút mà là trách nhiệm chung của cả cộng đồng. Một môi trường sống không khói thuốc là món quà quý giá nhất chúng ta có thể trao cho thế hệ tương lai.
Như Ý - TTKSBT
